กระตุ้นกล้ามเนื้อด้วยไฟฟ้า ใน กรุงเทพมหานคร, ไทย

กระตุ้นกล้ามเนื้อด้วยไฟฟ้า (FES) เป็นการรักษาอาการบาดเจ็บที่เกิดขึ้นกับกล้ามเนื้อและเส้นประสาท เช่น ผู้ที่มีอาการบาดเจ็บที่ไขสันหลัง หรือผู้ที่มีอาการอัมพาต เพื่อช่วยให้ผู้ป่วยเหล่านั้นสามารถทรงตัวหรือขยับกล้ามเนื้อได้อย่างปกติ

หลักการทำงานของ FES เป็นอย่างไร ?

FES จะเป็นการใช้อุปกรณ์ที่มีลักษณะคล้ายกับกล่องสีเหลี่ยม ขนาดเท่ากับกล่องไพ่ ซึ่งทำหน้าที่ปล่อยพลังงานไฟฟ้ารูปแบบเล็ก ๆ เข้าสู่กล้ามเนื้อผ่านทางอุปกรณ์เสริม ทำให้เกิดการสร้างกระแสประสาท เพื่อกระตุ้นกล้ามเนื้อและเส้นประสาทซึ่งมีปัญหาในการยืดและหดตัว จนสามารถเคลื่อนไหวได้ในรูปแบบที่ต้องการ เช่น การปล่อยกระแสไฟฟ้าเพื่อให้เกิดการเคลื่อนไหวของแขนขา ในการเดิน หรือการกำมือ การยกแขนขา เป็นต้น 

ซึ่งในปัจจุบันกรณีที่เป็นอัมพาตครึ่งซีกที่พบกับปัญหาข้อเท้าตก (Foot Drop) ในเวลาเดิน ก็ได้ใช้อุปกรณ์ช่วยเดินที่เรียกว่า AFO (Ankle-Foot Orthotic) ที่มีระบบ FES ในเป็นหลักในการช่วยพยุงในการเดินอีกด้วย          

ทั้งนี้กระแสไฟฟ้ายังสามารถใช้เพื่อระงับความเจ็บปวด รวมไปถึงฟื้นฟู และเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงานของระบบภายในร่างกาย เช่น การควบคุมลำไส้ และกระเพาะปัสสาวะได้อีกด้วย

คนกลุ่มใดที่ควรจะรับการรักษาแบบ FES ?

ในการใช้ FES นั้นเป็นการรักษาที่ต้องใช้การประเมินจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ ว่าอาการของคุณมีความร้ายแรงมากเพียงใด ดังนั้นมีโอกาสที่จะเป็นไปได้ว่าแม้ว่าคุณเป็นผู้ป่วยที่มีอาการอัมพาต หรือบาดเจ็บที่กระดูกไขสันหลัง ก็มีสิทธิ์ที่การรักษาด้วย FES อาจจะไม่สามารถช่วยคุณได้     

และเมื่อคุณผ่านการประเมินอาการและมีการตอบสนองต่อ FES คุณจะได้รับอุปกรณ์ พร้อมด้วยแผ่นอิเล็กโทรด เพื่อใช้ในการรักษาตามคำแนะนำของแพทย์ 

FES สามารถรักษาและฟื้นฟูสมรรถภาพในกลุ่มอาการแบบใดได้บ้าง ?

โดยส่วนมากการใช้ FES จะช่วยในการรักษาส่วนของขา แขนและข้อมือ รวมไปถึงระบบภายใน โดยมีตัวอย่างดังนี้ 

• ช่วยฟื้นฟูกล้ามเนื้อในการขยับและทำกิจกรรมต่าง ๆ 

• ช่วยฟื้นฟูการควบคุมกระเพาะปัสสาวะและสำไส้

• ช่วยในการฟื้นฟูระบบลมหายใจ เพื่อให้คนไข้สามารถหายใจโดยไม่จำเป็นต้องใช้เครื่องช่วยหายใจ 

• รักษาและป้องกันแผลกดทับ ด้วยการกระตุ้นกล้ามเนื้อสะโพก 

• ช่วยแก้ปัญหาในเรื่องสมรรถภาพทางเพศของผู้ชาย

• ลดความเจ็บปวดจากการความเจ็บปวด ด้วยการปิดกั้นการส่งสัญญาณของระบบประสาทชั่วคราว

ประโยชน์ของการเข้ารับการรักษาด้วย FES 

ประโยชน์ของการรักษาด้วย FES นอกจากจะช่วยรักษาอาการบาดเจ็บของกล้ามเนื้ออย่างตรงจุดและเหมาะสมนั้น ยังสามารถในประโยชน์ได้อย่างมากมาย อาทิเช่น

• ลดความเสี่ยงของโอกาสในการบาดเจ็บจากกระดูกที่หัก ด้วยการสร้างมวลกล้ามเนื้อที่เพิ่มขึ้น 

• ทำให้ระบบไหลเวียนโลหิตดีขึ้น 

• ช่วยในการเสริมสร้างสุขภาพที่ดีจากการออกกำลังกาย 

• ลดความเสี่ยงในการเกิดโรคแทรกซ้อนจากการเป็นผู้ป่วยติดเตียงเช่น โรคหัวใจ โรคเบาหวาน ด้วยการเสริมสร้างสุขภาพที่ดียิ่งขึ้น

• ทำให้มวลกระดูกที่เสียไปกลับคืนมา

• ลดความเสี่ยงในโอกาสที่เจ็บป่วย และทำให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น 

ใครบ้างที่ไม่เหมาะแก่การทำ Functional Electircal Stimulation (FES) ?

ผู้ที่ไม่เหมาะแก่การทำ FES ได้แก่ ผู้ที่มีโรคกระดูกพรุน ผู้ที่มีอาการชักเกร็ง โรคลมบ้าหมู ผู้ที่เคยมีประวัติในการเป็นโรคลิ่มเลือดอุดตัน โรคมะเร็ง รวมไปถึงผู้ที่มีอุปกรณ์ทางการแพทย์ที่ประกอบด้วยไฟฟ้าทำงานอยู่ในตัว และสตรีที่กำลังมีครรภ์ ทั้งนี้ควรปรึกษาแพทย์อย่างใกล้ชิด หากต้องการทราบรายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ยวกับการใช้ยา

รูปแบบของ กระตุ้นกล้ามเนื้อด้วยไฟฟ้า (FES) นั้นมีหลายรูปร่าง รวมไปถึงมีความหลากหลายทั้งขนาดและลักษณะ ซึ่งขึ้นอยู่กับพื้นที่ของการบาดเจ็บ และรูปแบบที่ต้องการจะใช้ในการรักษาไขสันหลังที่ต้องการทำการรักษา  

รูปแบบของอุปกรณ์ที่พบบ่อยที่สุดนั่นคือ ลักษณะของกล่องสี่เหลี่ยมใบเล็ก ๆ ที่เรียกว่า the neuromuscular electrical stimulator unit ทำหน้าที่เป็นตัวส่งกระแสไฟฟ้าเข้าสู่กล้ามเนื้อ โดยเริ่มจากตัวกล่องส่งผ่านไปยังแผ่นอิเล็กโทรด (Electrode) ที่แปะติดอยู่กับบริเวณกล้ามเนื้อที่ต้องการ การกระตุ้นกระแสไฟฟ้าผ่านทางตัวนำ

ซึ่งตัวนำในที่นี้มี 2 แบบคือ แบบที่เป็นเส้นสายไฟฟ้า และอีกแบบหนึ่งคือการส่งสัญญาณแบบไร้สาย และตำแหน่งของ อิเล็กโทรดยังสามารถเลือกได้ตามความเหมาะสมระหว่างการแปะบนผิวหนังด้วยแผ่นแปะที่มีความเหนียวและยืดหยุ่น การฝังไว้ในชั้นผิวหนัง รวมไปถึงการฝังไว้ที่กล้ามเนื้อและบริเวณใกล้เคียงรอบ ๆ 

ทั้งอุปกรณ์รวมถึงแผนการรักษาทั้งหมดนั้น จะมีการหาข้อสรุประหว่างทีมแพทย์ที่ทำการรักษา และนักกายภาพบำบัด รวมไปถึงแพทย์เแพาะทางต่าง ๆ เพื่อทำแหน่งและระยะเวลาที่เหมาะสมในการใช้ FES เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ดีที่สุดสำหรับคนไข้

สำหรับการรักษาด้วย FES นั้นอาจจะมีเวลารักษาและการพักฟื้นที่แตกต่างกันไปในแต่ละรูปแบบของอาการเจ็บป่วยของแต่ละบุคคล ฉะนั้นการพักฟื้นนั้นอาจจะมีการใช้เวลาเป็นสัปดาห์ หรือเป็นเดือนก็สามารถเป็นไปได้

การดูแลหลังเข้ารับการรักษาคุณอาจจะต้องเข้าพบนักบำบัดกล้าามเนื้อ เพื่อการฟื้นฟู และ ปรับตำแหน่งของอิเล็กโทรด รวมไปถึงระดับไฟฟ้าที่ต้องใช้ในการกระตุ้น เป็นระยะเพื่อผลการรักษาที่ดีที่สุด

การรักษาด้วย FES นั้น เป็นการรักษาที่แพทย์ได้ทำการประเมินในขั้นตอนก่อนการรักษาแล้วว่า กล้ามเนื้อนั้นมีการตอบสนองต่อระบบไฟฟ้า ทำให้มีความเป็นไปได้ที่จะรักษาจะสำเร็จไปได้ด้วยดี อัตราความสำเร็จนั้นอาจจะขึ้นอยู่กับลักษณะแยกของแต่ละรูปแบบอาการอีกด้วย ดังนั้นหากต้องการอัตราความสำเร็จในระดับที่สูงก็ต้องทำตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด รวมถึงหมั่นเข้ารับกายภาพบำบัดควบคู่เพื่อผลลัพธ์ที่ดีในการรักษา